Het Noordal is een afgebakend waterbassin dat regelmatig te maken heeft met wateroverlast. De waterproblematiek in het gebied gaan we aanpakken. Samenwerking hierbij is belangrijk. Er zijn verschillende gebiedseigenaren in het Noordal actief. Daarom willen we met dit project niet zoeken naar losstaande ingrepen maar naar de samenhang. Een belangrijke relatie hierin is ook de internationale samenwerking met België.

We hebben in het Noordal met verschillende problemen te maken.

Afname natuurkwaliteit

Het Natura2000 gebied in het Noordal wordt aangetast door met name de piekafvoeren van regenwater vanaf hoger gelegen (landbouw)gronden bij grote regenbuien. De instroom van enorme hoeveelheden water bij dit soort buien heeft inslijting van de beekbedding van de Noor tot gevolg, wat op den duur ten koste gaat van lokale natuurkwaliteit. Door het steeds dieper gelegen waterpeil zal de vegetatie geen water meer opnemen en kan de bijzondere natuurkwaliteit van dit broekbos binnen korte tijd verloren gaan. Bronbeken zijn van nature zeer ondiep gelegen. De oeverzone met een natuurlijke overgang tussen nat en droog is belangrijk voor de bronbeekorganismen. Inslijting van de bedding heeft dus ook nadelige gevolgen voor de ecologie.

Onderzoek en subtiel werken
De grote kwaliteit van het N2000 gebied de Noorbeemden is dat er op een klein gebied veel verschillende natuurwaarden voorkomen. Er zijn bronnen met schoon water in de helling, de harde kalksteen zit vlak onder het gras waardoor er veel bijzondere bloemen op de helling staan en in de graften (bossages op de hellingen) huizen das en heel veel andere soorten. Ook de wilde kat komt weleens aan.

In het lage natte deel komen de kleine stroompjes met heel schoonwater uit de bronnen bij elkaar en komen uit in de snelle hellingbeek de Noor. Het gebied waar deze stroompjes door stromen is soms heel nat met bijzondere soorten als de slanke sleutelbloem, bittere veldkers en dotterbloemen.

Omdat er veel waarden zijn is een goed begrip van de situatie en ondergrond nodig. Daarom voert Natuurmonumenten twee onderzoeken uit die weer verder gaan op reeds bestaand onderzoek. En leveren deze onderzoeken een goed beeld op van hoe subtiel gewerkt kan worden om nog meer natuurkwaliteit te krijgen zonder dat deze ook weer wegspoelt bij hoogwater.

Kwaliteit van de bronnen en bronbeekjes tot de Noor
Naast de beek de Noor liggen veel bronbeekjes die naar de Noor leiden. Het water in de bronbeekjes is belangrijk voor de kwaliteit van de natuur, maar ook het voorkomen van effecten van ‘viezer’ water bij overstromingen. Als het water uit die zijbeekjes het lage gebied verzadigd heeft kan bij een hoogwater het ‘vieze’ water niet in de grond trekken maar stroomt gewoon verder af. Daarmee behouden de lage delen hun kwaliteit. Maar hoe hou je die afvoer van bronnen stromend en tegelijkertijd de waterstanden zo hoog mogelijk in het gebied?

Historisch en hydrologische verkenning van de Noor
Door de jaren heen is de Noor steeds dieper in het landschap komen te liggen, soms wel 2,5 meter onder het maaiveld. Is dat altijd al zo geweest en wat maakt dat het lijkt alsof de Noor steeds dieper komt te liggen en ook de zijstroompjes steeds dieper inslijten in het gebied. Op basis van een historische studie en het modelleren van de beekloop verwachten we een beter beeld te krijgen van een gewenste situatie die zo veel mogelijk biodiversiteit en natuurwaarde oplevert maar ook goed bestand is tegen de nog te verwachten hoogwaters vanwege de klimaat ontwikkeling.

Uitvoering kan niet zonder de omgeving
De maatregelen die uiteindelijk nodig zijn kunnen niet zonder afstemming op de omgeving worden genomen. Juist in dit project is met de samenwerkende partners ook te kijken naar winstkansen en verbeteringen elders in het gebied waardoor inspanningen gezamenlijk een nog grotere meerwaarde of beter uit te voeren zijn.  

Watervervuiling

Naast het instromend water vanaf de landbouwgronden is er ook problematisch hoog aantal overstorten per jaar vanuit o.a. het berg bezink bassin in het natuurgebied. Rioolwater spoelt bij overschrijding van het rioolsysteem direct in het natuurgebied en veroorzaakt een extra problematische hoge stroming. Ook het verharde oppervlak uit het dorp en de afstroom vanuit het landelijke gebied via het droogdal is onderdeel van dit probleem. Er is een duidelijke samenhang tussen de waterstromen en de overstortfrequentie en -volume. Een en ander dient integraal aangepakt te worden. In dit onderzoek gaan we niet verder in op de kwaliteit van het water. Watervervuiling zorgt ook voor een terugloop in biodiversiteit en is een relevante factor. Maar in dit onderzoek houden we deze factor voorlopig buiten beschouwing.

Afname landbouwopbrengst door klimaatverandering

Door het veranderende klimaat hebben boeren steeds vaker te maken met langere droge periodes en hevige piekbuien. Hierdoor groeien gewassen minder goed en is de opbrengst lager. Hoe we de juiste balans vinden tussen waterveiligheid en watergebruik is een complexe samenkomst van keuzes en beleid. Wat duidelijk is dat klimaatverandering daarin een nieuwe uitdaging vormt. 

Waterveilgheid

De overstromingen in Zuid-Limburg van vorig jaar staan nog vers in het geheugen. In de regio, maar ook in Noorbeek, zal de inrichting van het landelijke gebied moeten bijdrage aan een geleidelijke afvoer van het water en een veilig woonsituatie. Hiervoor zijn aanpassingen van de bestaande structuren nodig en is samenwerking vereist.